De Autoriteit Financiële Markten (AFM) is een onafhankelijke toezichthouder die toezicht houdt op het gedrag van bedrijven en instellingen op de financiële markten in Nederland. Denk hierbij aan banken, verzekeraars, pensioenfondsen, beleggingsinstellingen, tussenpersonen en kredietverstrekkers. De belangrijkste taak van de AFM is het bewaken van het vertrouwen in de financiële markten, zodat deze eerlijk, transparant en ordentelijk blijven functioneren. Waar De Nederlandsche Bank (DNB) toeziet op de financiële gezondheid van instellingen (zoals kapitaalbuffers en solvabiliteit), richt de AFM zich op het gedrag en de informatievoorziening.
Belangrijkste taken van de AFM:
- Gedragstoezicht op financiële dienstverleners
- Bescherming van consumenten
- Toezicht op financiële markten zoals de aandelenbeurs
- Voorlichting en handhaving
- Licentiebeheer en registratie van financiële partijen
1. Toezicht op financiële dienstverleners
De AFM controleert of aanbieders van leningen, hypotheken, verzekeringen, beleggingsproducten en pensioenen hun werk eerlijk en transparant uitvoeren. Daarbij kijkt de AFM of bedrijven zich houden aan de Wet op het financieel toezicht (Wft).
Voorbeelden van toezicht:
- Banken moeten duidelijke informatie geven over rentes en voorwaarden van leningen.
- Kredietverstrekkers mogen geen misleidende advertenties tonen.
- Hypotheekadviseurs moeten een passende analyse maken van de financiële situatie van klanten.
2. Consumentenbescherming
Eén van de belangrijkste taken van de AFM is het beschermen van consumenten tegen financiële risico’s zoals overkreditering, misleiding en verborgen kosten. Dit doet de AFM onder andere door:
- Controles uit te voeren op verkooppraktijken
- Boetes op te leggen bij misstanden
- Voorlichting te geven over financiële producten en risico’s
- Minimumeisen te stellen aan opleiding en gedragscodes van adviseurs
3. Toezicht op financiële markten
De AFM houdt toezicht op de transparantie en integriteit van de beurshandel. Dit betekent dat beursgenoteerde bedrijven verplicht zijn om correcte en tijdige informatie te geven aan beleggers.
De AFM voorkomt bijvoorbeeld:
- Handel met voorkennis
- Marktmanipulatie
- Misbruik van informatie
- Onrechtmatige invloed van aandeelhouders
4. Handhaving en sancties
Als bedrijven of personen zich niet aan de regels houden, kan de AFM ingrijpen. Dit kan bijvoorbeeld door:
- Waarschuwingen te geven
- Boetes of dwangsommen op te leggen
- Vergunningen in te trekken
- Namen van foute aanbieders openbaar te maken
De AFM publiceert veel van deze maatregelen op haar website om het publiek te waarschuwen en transparantie te bevorderen.
5. Licenties en registraties
Alle bedrijven die financiële producten of diensten willen aanbieden, zoals leningen of verzekeringen, moeten geregistreerd zijn bij de AFM of over een vergunning beschikken. Dit betekent dat de AFM heeft gecontroleerd of zij voldoen aan de gestelde eisen op het gebied van integriteit, deskundigheid en klantbelang.
Hoe controleer je dit als consument? Via het AFM-register kun je gemakkelijk nagaan of een aanbieder een vergunning heeft. Dit is cruciaal bij het kiezen van een betrouwbare kredietverstrekker of financieel adviseur.
Waarom is AFM toezicht belangrijk?
Het toezicht van de AFM draagt direct bij aan de veiligheid en betrouwbaarheid van het financiële systeem. Financiële producten zijn vaak complex, en consumenten kunnen gemakkelijk worden misleid of overgehaald om keuzes te maken die niet in hun belang zijn. Dankzij het toezicht van de AFM:
- Wordt misbruik van onwetendheid voorkomen
- Is er meer transparantie in financiële informatie
- Kunnen consumenten betere financiële beslissingen nemen
- Wordt de stabiliteit van de economie versterkt
Wat is het verschil tussen AFM en DNB?
Hoewel de AFM en De Nederlandsche Bank (DNB) vaak samenwerken, hebben ze een verschillende rol:
| AFM | DNB |
|---|---|
| Richt zich op gedrag en markttransparantie | Richt zich op financiële gezondheid van instellingen |
| Consumentenbescherming | Solvabiliteit, liquiditeit en risico’s |
| Toezicht op marketing, advies, informatie | Toezicht op kapitaalbuffers en financiële risico’s |
Wat zijn de rechten van consumenten dankzij de AFM?
Dankzij het toezicht van de AFM zijn er bepaalde beschermingsmaatregelen voor consumenten, zoals:
- Recht op begrijpelijke productinformatie
- Toegang tot klachtenprocedures (via Kifid)
- Verplichting voor aanbieders om een passend advies te geven
- Bescherming tegen te hoge rentelasten en woekerrentes
AFM en verantwoord lenen
Een belangrijk aandachtsgebied van de AFM is het voorkomen van overkreditering. Dat betekent dat kredietverstrekkers verplicht zijn om goed te toetsen of consumenten een lening kunnen terugbetalen zonder in financiële problemen te komen.
De AFM houdt hierbij toezicht op:
- De maximale leennormen
- De juistheid van inkomens- en lastenberekeningen
- Transparante communicatie over rentetarieven en kosten
Voor consumenten betekent dit meer zekerheid en bescherming tegen problematische schulden.
Veelgestelde vragen over de AFM
1. Is de AFM onderdeel van de overheid?
Nee, de AFM is een zelfstandige bestuursorganisatie (ZBO), maar valt wel onder het ministerie van Financiën.
2. Wat doet de AFM bij misstanden?
De AFM kan boetes opleggen, vergunningen intrekken en publicaties doen om consumenten te waarschuwen.
3. Kan ik een klacht indienen bij de AFM?
Nee, klachten over financiële dienstverleners kun je indienen bij het Klachteninstituut Financiële Dienstverlening (Kifid). De AFM gebruikt deze meldingen wel als signaal.
4. Werkt de AFM ook internationaal?
Ja, de AFM werkt samen met toezichthouders in andere EU-landen en is actief binnen netwerken zoals ESMA (European Securities and Markets Authority).
Conclusie: Vertrouwen door toezicht
De Autoriteit Financiële Markten speelt een essentiële rol in het beschermen van consumenten en het waarborgen van een eerlijke financiële markt in Nederland. Door streng toezicht te houden op financiële dienstverleners en hun gedrag, voorkomt de AFM misstanden, verhoogt zij transparantie en draagt zij bij aan het vertrouwen in het financiële systeem.
Voor iedereen die een lening, verzekering of financieel product overweegt, is het daarom verstandig om eerst te controleren of de aanbieder geregistreerd staat bij de AFM. Zo weet je zeker dat je te maken hebt met een betrouwbare partij die onder toezicht staat.